อริยสัจ 4
อริยสัจ 4 แปลว่า ความจริงอันประเสริฐ
เป็นหลักคำสอนที่สำคัญที่สุดของพระพุทธศาสนา เพราะเป็นคำสอนที่จะช่วยให้บุคคลรอดพ้นจากความทุกข์เพื่อสู่นิพพาน ได้แก่
1. ทุกข์ หมายถึง
สภาพที่ทนได้ยากทั้งร่างกายและจิตใจ
1.1 สภาวทุกข์ หรือ ทุกข์ประจำ ได้แก่ เกิด แก่ เจ็บ ตาย
1.2 ปกิณกทุกข์ หรือทุกข์จร เป็นทุกข์ที่เกิดขึ้นภายหลัง
เกิดขึ้นแล้วก็ผ่านไปและเกิดขึ้น
เนืองๆ เช่น ความเศร้าโศก ความไม่สบายกายไม่สบายใจ
ความคับแค้นใจ
2. สมุทัย หมายถึง
เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ ได้แก่ ตัณหา( ความอยาก)
2.1 กามตัณหา คือ อยากในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ที่ตนยังไม่มี
2.2 ภวตัณหา คือ ความอยากมี อยากเป็น อยากให้สภาพที่ตนปรารถนาอยู่นานๆ
2.3 วิภวตัณหา คือ ความอยากมี อยากเป็น อยากให้สภาพที่ตนปรารถนาอยู่นานๆ
3. นิโรธ หมายถึง ความดับทุกข์ คือ ให้ดับที่เหตุ
ซึ่งมีขั้นตอนตามลำดับในมรรค 8
4. มรรค มีองค์ 8
หนทางแห่งการดับทุกข์
4.1 สัมมาทิฐิ ความเห็นชอบ คือ มีความเข้าใจว่าอะไรคือทุกข์
อะไรคือสาเหตุแห่งทุกข์ อะไร
คือความดับทุกข์
4.2 สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ คือ ความคิดที่ปลอดโปร่ง ความคิดไม่พยาบาท
ความคิด
ไม่เบียดเบียน
4.3 สัมมาวาจา วาจาชอบ คือ ไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดหยาบ
ไม่พูดเพ้อเจ้อ
4.4 สัมมากัมมันตะ การงานชอบ คือ ไม่ทำลายชีวิตคนอื่น ไม่ขโมยของ
ไม่ผิดในกาม
4.5 สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพชอบ คือ
การทำมาหากินด้วยอาชีพสุจริต
4.6 สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ คือ
เพียรระวังมิให้ความชั่วที่ยังไม่เกิดขึ้น เพียรละความชั่ว
ที่เกิดขึ้น
เพียรรักษาความดีที่เกิดขึ้นแล้ว
4.7 สัมมาสติ ความระลึกชอบ คือ พิจารณากาย พิจารณาเวทนา พิจารณาจิต
พิจารณาธรรม
4.8 สัมมาสมาธิ การตั้งใจชอบ คือ การตั้งจิตที่แน่วแน่อยู่ในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งไม่ฟุ้งซ่าน
เพื่อมุ่งมั่นกระทำความดี
จากอริยสัจ 4 สังเกตได้ว่า
1. ทุกข์ คือ ตัวปัญหา 2. สมุทัย คือ สาเหตุของปัญหา
3. นิโรธ คือ การแก้ปัญหา 4. มรรค คือ วิธีการแก้ปัญหา
–
มรรคมีองค์แปด คือ ไตรสิกขา ได้แก่
ศีล - สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สมาธิ - สัมมาสติ สัมมาสมาธิ
ปัญญา - สัมมาทิฐิ สัมมาสังกัปปะ
ความสำคัญของอริยสัจ 4
1.
เป็นคำสอนที่คลุมหลักธรรมทั้งหมดของพระพุทธศาสนา
2.
เป็นวิธีการแก้ไขปัญหาตามหลักวิธีการทางวิทยาศาสตร์หรือวิธีการแห่งปัญญา
3.
คำสอนที่ชี้ให้เห็นว่ามนุษย์สามารถแก้ไขปัญหาของตนเองได้
ตามหลักความจริงแห่งธรรมชาติ
